Γρίβα Διγενή 9
Τί να δείτε
Μονοπάτι της φύσης
Το μονοπάτι ξεκινά από το «Βρυσί» ή «Κάτω Βρύση», μια φυσική πηγή στην κάτω γειτονιά του χωριού, που είναι και η αρχαιότερη γειτονιά του χωριού. Το μονοπάτι οδεύει κατηφορικά και ταυτόχρονα με τις φουντουκιές, ο πεζοπόρος μπορεί να δει και άλλα είδη δένδρων, όπως καρυδιές, ροδιές, αμυγδαλιές και άλλα. Στη πορεία υπάρχει ένα ρυάκι μετά το οποίο η διαδρομή χωρίζει. Είτε θα συνεχίσετε την πορεία μέσα στην κοιλάδα, είτε θα κάνετε στάση κάτω από τον πανάρχαιο «Κλάδο του Χατζηματθαίου», ο οποίος είναι ένας τεράστιος γέρικος δρυς, με ορατά τα κτυπήματα από τα αστροπελέκια που τον κτύπησαν αλύπητα κατά τη διάρκεια της μακρόχρονης ζωής του, για να πάρετε στη συνέχεια τον ανηφορικό αγροτικό δρόμο που οδηγεί στο μοναστήρι του Αποστόλου Ανδρέα και στον ασφαλτοστρωμένο δρόμο που οδηγεί στη Λευκωσία.
Πηγή: Βιβλίο «ΠΟΛΥΣΤΥΠΟΣ ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ» Αιμίλιος Λεωνίδα
Φουντουκόδασος
Ο Πολύστυπος είναι ένα από τα λίγα ευλογημένα χωριά στην Κύπρο που φιλοξενεί στην όμορφη καταπράσινη κοιλάδα του, τη φουντουκιά. Τα φουντούκια του Πολυστύπου και γενικά της Πιτσιλιάς είναι γνωστά και με το όνομα «λεφτοκάρκα» πράγμα που σημαίνει λεπτά καρύδια. Στην Κοινότητά μας καλλιεργούνται δυο κυρίως ποικιλίες: Τα «μακρουλά» και τα «περατικά».Η συνολική έκταση καλλιέργειας της φουντουκιάς στην Κύπρο είναι 297 Δεκάρια. Ο Πολύστυπος φιλοξενεί τα 130 δεκάρια, δηλαδή το 44% της συνολικής καλλιέργειας της φουντουκιάς στην Κύπρο. Αυτό σημαίνει ότι ο Πολύστυπος διατηρεί τα πρωτεία στην παραγωγή φουντουκιών. Δεν υπάρχουν στοιχεία για το πότε ακριβώς άρχισε η καλλιέργεια της φουντουκιάς στον Πολύστυπο, εικάζεται όμως ότι αυτή άρχισε να εφαρμόζεται ταυτόχρονα με την εγκατάσταση των πρώτων κατοίκων του χωριού μας.Όλη η έκταση του φουντουκοδάσους Πολυστύπου είναι εντεταγμένη στο Σχέδιο Φύση 2000 της Ευρωπαϊκής Ένωσης, διασχίζεται δε από ένα γραφικό μονοπάτι της φύσης, που έχει μήκος 1.7 χιλιόμετρα και που ένας πεζοπόρος πουαπολαμβάνει τη διαδρομή του, χρειάζεται περίπου 35-40 λεπτά για να το περπατήσει.Παλαιότερα στον Πολύστυπο η φουντουκοκαλλιέργεια αποτελούσε μια από τις κυριότερες και σημαντικότερες πηγές εισοδήματος των κατοίκων και το μάζεμα των φουντουκιών κάθε Αύγουστο αποτελούσε μια πραγματική ιεροτελεστία. Το μάζεμα ήταν μια ομαδική εργασία και γι΄ αυτό στην ομάδα λάμβαναν μέρος όλα τα μέλη μιας οικογένειας συνεπικουρούμενα και με άλλα συγγενικά ή/και φιλικά άτομα.Ανάλογα με την εποχή, το φουντουκοδάσος φιλοξενεί λογής-λογής αγριολούλουδα όπως κυκλάμινα και μενεξέδες, που φυτρώνουν τόσο στο έδαφος όσο και στις ρωγμές των ξερολιθιών, βιολέτες, φτέρες, μέχρι και νούφαρα σε μερικούς πιο υγρούς τόπους. Τα κυκλάμινα του φουντουκοδάσους του Πολυστύπου είναι μικρά και λευκού χρώματος, ανθίζουν νωρίς το φθινόπωρο και φημίζονται για το λεπτό τους άρωμα. Άλλο αγριολούλουδο που φιλοξενείται μέσα στο φουντουκοδάσος είναι τα λεγόμενα από το λαό «κλάματα» ή «δάκρυα της Παναγίας», ένα λουλούδι με μια υπέροχη και μοναδική μυρωδιά που εμφανίζεται κάθε χρόνο στις αρχές της Άνοιξης.Αναμφισβήτητα όμως, το σημαντικότερο απ’ όλα τα είδη της χλωρίδας, αποτελεί η ορχιδέα EpipactisMicrophylla, που ανθίζει μόνο δίπλα από τις ρίζες της φουντουκιάς. Είναι ενδημικό είδος για την Κύπρο, που δεν συναντάται πουθενά αλλού. Η ορχιδέα αυτή φέρει πολύ μικρά άσπρα άνθη που ξεπροβάλλουν κάθε αρχές Μαΐου.Ένα προστατευόμενο πουλί, η υπολαΐδα, η λεγόμενη «τριβιτούρα», ένα πανέμορφο γκρίζο λεπτό πουλάκι με μελιστάλακτο κελάηδημα, φιλοξενείται και κτίζει τη φωλιά του στα φυλλώματα της φουντουκιάς. Άλλα επίσης προστατευόμενα πουλιά που βρίσκουν καταφύγιο στο φουντουκοδάσος μας, είναι ο αγέρωχος τσαλαπετεινός και η «σκαλιφούρδα», ένα ενδημικό πουλί με ασπρόμαυρα φτερά, που κτίζουν τις φωλιές τους μέσα στις ρωγμές τωνξερολιθιών του φουντουκοδάσους. Όμως οι πιο αξιόλογοι και πιο όμορφοι επισκέπτες του φουντουκοδάσους μας, που ποτέ δεν ξεχνούν τον Πολύστυπο, είναι τα καλλικέλαδα, πανέμορφα αηδόνια που βρίσκουν καταφύγιο και κτίζουν τις φωλιές τους μέσα στις πυκνές σκουροπράσινες φυλλωσιές των φουντουκιών. Έρχονται αρχές Απριλίου αναγγέλλοντας την άφιξη και την παρουσία τους με τα χαρούμενα τιτιβίσματα και τις μελωδικές τους συγχορδίες, χαρίζοντας μια ευχάριστη και ζωογόνο νότα, στο περιβάλλον του Πολυστύπου. Στο φουντουκοδάσος μένουν μέχρι τις αρχές Ιουλίου και όσο διαρκεί η παρουσία τους δεν κουράζονται και δε σταματούν ούτε μέρα ούτε νύχτα να μας θυμίζουν την παρουσία τους με τις συναυλίες τους και το μελωδικό κελάδημα τους. Για τον Πολύστυπο τα αηδόνια είναι ένα πραγματικό, επίλεκτο, Θείο δώρο.
Πηγή: Βιβλίο «ΠΟΛΥΣΤΥΠΟΣ ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ» Αιμίλιος Λεωνίδα
Φυσικό περιβάλλον
Ο Πολύστυπος συγκαταλέγεται στα 5 ψηλότερα χωριά της Κύπρου. Βρίσκεται σε υψόμετρο 1150 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Το κλίμα του τον χειμώνα είναι ψυχρό και βροχερό ενώ το καλοκαίρι είναι ξηρό και δροσερό. Δέχεται συνήθως πάρα πολλές βροχές τον χειμώνα, το φθινόπωρο και την άνοιξη. Ενίοτε δε και το καλοκαίρι. Κάποτε οι χιονοπτώσεις του χειμώνα είναι βαριές.Ο Πολύστυπος ευνοήθηκε από την φύση με πολλές πηγές και άφθονα τρεχούμενα νερά. Ένεκα τούτου η βλάστηση στους γαύρους του Πολυστύπου ήταν και είναι οργιώδης.Το χωριό είχε ένα αξιόλογο ορεινό αρχιτεκτονικό χαρακτήρα με στέγες των σπιτιών από ρωμαϊκά κεραμίδια επιτοπίου κατασκευής, και στέγες από «δώμα». Ο όμορφος αυτός χαρακτήρας αλλοιώθηκε κυρίως μετά την εισβολή του τσιμέντου από το 1960 και εντεύθεν. Εντούτοις όμως το περιτριγύρισμα των σπιτιών με εκατοντάδες κληματαριές σε όλο το χωρίο και σε κάθε σπίτι προσέδωσε στην κοινότητα ένα άλλο πανέμορφο ειδυλλιακό χαρακτήρα που αντιστάθμισε την ζημία από την αλλοίωση του χαρακτήρα της στέγης μετά το 1960. Έτσι ο Πολύστυπος και ο γύρω του γεωγραφικός περίγυρος φαντάζει σαν ένα ανεπανάληπτο και ασύλληπτης φαντασίας ζωγραφικό πίνακα που αλλάζει χρώμα ανάλογα με την εποχή. Εδώ το καλοκαίρι αισθάνεσαι ότι βρίσκεσαι στον Παράδεισο.Ψηλά στις κορυφές και τις παρυφές των βουνών κυριαρχεί ένα είδος άγριας βελανιδιάς που είναι θάμνος και που σπάνια δενδροποιείται, αειθαλές και με φύλλα με πράσινο βαθύ χρώμα η λεγόμενη «λατζιά» ή στο λατινικό της όνομα quercus alnifolia. Στο ίδιο υψόμετρο μπορεί ένας να διακρίνει αραιά, τον «αόρατο» ένα κυπαρισσοειδές πολύ βραδυανάπτυκτο δένδρο με μάλλον μαλακό ξύλο και μια έντονη μυρωδιά. Σε μερικές πλαγιές μπορεί ένας να συναντήσει πυκνά φυτά «σουμακιού» ή το «ρούδι» στο στόμα των χωρικών. Πιο κάτω συναντούμε τον μαντόπευκο ένα περήφανο δένδρο με πυκνό βαθυπράσινο φύλλωμα (pinus nigra) και ακολούθως το βασίλειο της πεύκης της χαλέπιας (pinus halepensis).Ακολουθεί έπειτα το βασίλειο του δρύ ή της βελανιδιάς ή του κλάδου όπως τον αποκαλούνε και μερικοί υπερήλικες. Εδώ στον Πολύστυπο υπήρχε αρχαίος δρυμός. Ακόμα και στο στόμα του λαού θα συναντήσομε κατάλοιπα δενδρολατρείας, όπως και στα ήθη και έθιμα του. Ο δρόμος αυτός υπέστη άγριαν υλοτόμησιν μεταξύ των ετών 1940 και 1954. Ευτυχώς έχουν σωθεί από την μανία των υλοτόμων γύρω στα 100 δένδρα δρυός σε όλη την περιοχή του Πολύστυπου. To παρήγορο είναι ότι με την εξαφάνιση της αίγας σαν οικόσιτο ζώο αυξάνονται ταχύτατα και οι δρύες. Οι υλοτόμοιτότε δολοφόνησαν γύρω στις 650 βελανιδιές (δρύες) μεγάλων διαστάσεων και εκτοπίσματος.Αρχίζει έπειτα η ζώνη των αμπελώνων. Ένα καταπράσινο χαλί σαν κορνίζα ζωγραφικού πίνακα από τον Απρίλη μέχρι και τον Νιόβρη στολίζει όλες τις πλαγιές του Πολύστυπου. Κάπου κάπου η κορνίζα αυτή διακόπτεται από καταπράσινους αμυγδαλεώνες και άγρια βλάστηση από λάδανο την κοινή «ξυσταρκά». Την άνοιξη το ανεπανάληπτο αυτό τοπίο που ξεκουράζει το μάτι συμπληρώνεται και από το κακάρισμα της πέρδικας που ζευγαρώνει ευτυχισμένη, και χαρούμενη.Η άφιξη μας στις κοιλάδες αποτελεί και το επίκεντρο της γοητείας μας από την ομορφιά της φύσης. Στις ανατολικές, δυτικές και βόρειες παρυφές του χωριού απλώνεται το απέραντο και καταπράσινο χαλί της αρχόντισσας λεπτοκαρνάς. Εδώ το χειμώνα που όλα είναι γυμνά φλυαρούν απερίσκεπτα και ανέμελα οι καρακάξες και διαχειμάζουν οι μπεκάτσες. Την άνοιξη τα αηδόνια με ισοκράτη το γάργαρο νερό που μουρμουρίζει ασταμάτητα διευθύνουν και κατευθύνουν την συναυλία των πουλιών που καθημερινά υμνεί τον Άρχοντα της Θείας Δημιουργίας. Η περιδιάβαση μέσα σ’ αυτό τον επίγειο Παράδεισο είναι μια ανεπανάληπτη και ανεξίτηλη εμπειρία. Ο φυντουκώνας του Πολύστυπου είναι ένας σπάνιος βιότοπος όπου εκπρόσωποι της χλωρίδας και της πανίδας μαζί με το δροσερό αεράκι και το κρυστάλλινο νερό των ρυακιών συμβιώνουν αρμονικά ειρηνικά και ήρεμα. Το καλοκαίρι η άρδευση της λεπτοκάρνας είναι μια ευχάριστη επαφή με την φύση, ενώ η συγκομιδή των λεπτοκαρνών τον Ιούλιο και τον Αύγουστο αποτελεί πραγματική ιεροτελεστία. Το φθινόπωρο πάλι η περιπλάνηση στο δάσος των λεπτοκαρυών σου επιφυλάσσει άλλες αλησμόνητες εμπειρίες, με το κίτρινο καφέ και αποχρώσεις του να βασιλεύουν παντού.Στον υποόροφο της λεπτοκαρυάς θα δούμε να βλαστάνουν εκατοντάδες ειδών αγριολουλούδα. Το φθινόπωρο εκείνα που κλέβουν την παράσταση είναι τα κυκλάμινα, ενώ από τα μέσα του Μάρτη θα αρχίσουν να μεσουρανούν οι βιολέτες (ίον τον εύοσμον) (μενεξέδες), ένα άλλο ακόμα είδος «κίτρινης βιολέτας» και το αγριολούλουδο «τα δάκρια της Παναγίας» Εδώ θα μεθύσεις από τις μυρωδιές των λουλουδιών και θα αισθανθείς ότι βρίσκεσαι σε άλλους κόσμους.Το φυσικό περιβάλλον του Πολυστύπου είναι παραδεισένιο, θελκτικό, που όταν το γνωρίσεις θα σε σκλαβώσει για όλη σου τη ζωή. Σε κάθε σου βήμα θα συναντήσεις το δένδρο να σου χαϊδεύει τα μαλλιά, και το πρόσωπο, σε κάθε κούνημα των κλαδιών του που παίζουν αδιάφορα με το απαλό αεράκι του βουνού.Εδώ θα ξαπλώσεις στην όχθη του ρυακιού κάτω από τον βαθύ ίσκιο της καρυδιάς απολαμβάνοντας το κελάδημα του αηδονιού που συνοδεύεται από το κελάρυσμα του πεντακάθαρου νερού που οδεύει προς τα κάτω και χάνεται στην λαγκαδιά.Αν όμως θέλεις να απολαύσεις το τοπίο στην πανοραμική του άποψη και να καμαρώσεις το πέπλο με τις λεπτοκαρυές τότε δεν έχεις παρά να ανέβεις πιο ψηλά και να καθίσεις πάνω στις υπέργειες ρίζες του πανάρχαιου δρυ του «γουρουνιά» όπως αποκαλούνε οι παλιοί έναν από τους πελώριους δρύδες που βρίσκεται καμιά εκατοστή μέτρα δυτικότερα της μικρής Εκκλησίας του Αποστόλου Ανδρέα. Ο δρύς αυτός είναι σίγουρα πάνω από 600 ετών, ηλικίας. Είναι ένα λεβέντικο, πανάρχαιο και περήφανο δένδρο, βασιλιάς των δρυών που βρίσκονται εκεί εδώ και αιώνες πιστοί σύντροφοι και παραστάτες του Αποστόλου Ανδρέα αληθινά μνημεία της φύσεως που σου υποβάλλουν τον σεβασμό και το δέος με το παράστημα και το εκτόπισμα τους. Εδώ θα μνησθείς ημερών αρχαίων. Οι βελανιδιές του Αποστόλου Ανδρέα θα σου μιλήσουν για το παρελθόν σου, θα σου μιλήσουν για τις εμπειρίες τους χαρούμενες και πικραμένες, τραγικές και όμορφες. Σε κάθε κλαδί τους είναι γραμμένη και μια εμπειρία έξι αιώνων… Όταν οι βελανιδιές τ’Αγιά Ντρειά είδαν το κρύο τσεκούρι του υλοτόμου να σκίζει τη σάρκα τους και μία προς μία σωριάζονταν χάμω τον Δεκέμβρη του 1944 τρέξανε τρομαγμένες στον Απόστολο Ανδρέα ζητώντας την ικεσία του. Και κείνος συγκατένευσε αμέσως γιατί το αίτημα ήταν δίκαιο.Την άλλη μέρα το πρωί ο αρχιυλοτόμος ο Χριστοφής του Γιώργαρου αρρώστησε ξαφνικά. Το σχέδιο ναυάγησε και ο δρυμός σώθηκε…..…… Πριν φύγεις από τον Πολύστυπο σίγουρα θα προγραμματίσεις πότε θα είναι η επόμενη σου επίσκεψη γιατί το άσπιλο φυσικό περιβάλλον του σε έχει σκλαβώσει και σε έχει κάνει για πάντα δικό του…..
Κοντινές αποδράσεις
Αφού κάνατε τον κόπο να’ ρθείτε από την πόλη, τότε μη χάσετε την ευκαιρία να ζήσετε για λίγη ώρα, μια μοναδική εμπειρία, απολαμβάνοντας καθαρό αέρα και πεζοπορία ανακαλύπτοντας την μαγεία της φύσης.
ΚΟΙΛΑΔΑ ΦΥΝΤΟΥΚΙΩΝ-ΦΥΝΤΟΥΚΟΔΑΣΟΣ
Η πανέμορφη αυτή κοιλάδα ξεκινά να γίνεται πράσινη αρχές Απριλίου και διατηρεί τα χρώματα της μέχρι το φθινόπωρο. Το Μάιο έχετε την ευκαιρία να ακούσετε τ’αηδόνια και να χορτάσετε το υπέροχο κελάηδημά τους και τον Αύγουστο να δοκιμάσετε και να γευτείτε τους νόστιμους καρπούς των φρέσκων φουντουκιών.Το μονοπάτι για το φυντουκόδασος, ξεκινά από το Βρυσί – μια φυσική πηγή με ολόδροσο νερό στην κάτω γειτονιά του χωριού. Το μονοπάτι οδεύει κατηφορικά και μπορείτε να δείτε διάφορα είδη δέντρων, όπως καρυδιές, ροδιές, αμυγδαλιές. Την παράσταση όμως θα κλέψουν οι φυντουκιές. Πυκνή είναι η βλάστηση των δέντρων αυτών, που μοιάζουν με θάμνους αφού δεν έχουν ένα κορμό αλλά μέχρι και 50 κλωνιά που ξεκινούν από την γη.Πεταλούδες και μικρά πουλιά, κάνουν ακόμη ωραιότερη τη διαδρομή. Αναμφισβήτητα το σημαντικότερο απ’όλα τα είδη της χλωρίδας, αποτελεί η ορχιδέα Epipactis Microphylla, που ανθίζει μόνο δίπλα από τις ρίζες της φυντουκιάς. Ενδημικό είδος για την Κύπρο που δεν συναντάται πουθενά αλλού. Η ορχιδέα αυτή φέρει μικρά άσπρα άνθη που ξεπροβάλλουν κάθε αρχές Μαΐου.Το μονοπάτι έχει διάρκεια 35-40 λεπτά. Μπορείτε να διασχίσετε ένα μικρό ρυάκι και να περάσετε απέναντι, όπου οι επιλογές γίνονται δύο. Είτε να συνεχίσετε τη πορεία στη κοιλάδα, είτε να κάνετε στάση κάτω από τους “Κλάδους του ΧατζηΜατθαίου”. Δύο τεράστιους αιωνόβιους Δρύες που στολίζουν ολόχρονα την περιοχή. Στη συνέχεια μπορείτε να πάρετε τον ανηφορικό αγροτικό δρόμο που οδηγεί στο Μοναστήρι του Αποστόλου Ανδρέα και στον κύριο ασφαλτοστρωμένο δρόμο που οδηγεί στη Λευκωσία.
ΜΑΔΑΡΗ
Η απόλυτη ηρεμία και γαλήνη, η πανδαισία χρωμάτων του φθινοπώρου – κίτρινα, κόκκινα, πορτοκαλιά και καφετιά, Τα λευκά πέπλα του Χειμώνα, τα πράσινα στολίδια της Άνοιξης, καθώς και τα πελώρια “Τεισιά” της, έχουν μετατρέψει τη Μαδαρή σε Παράδεισο.Ιδανικός τόπος για ρομαντικούς περιπάτους, μελέτη της Χλωρίδας και Πανίδας, ορειβασία, πεζοπορία και τόσα άλλα.Ξεκινήστε από τη πάνω Γειτονιά του χωριού και πάρετε τον ανηφορικό δρόμο για Λαγουδερά , Αγρό και Κυπερούντα. Με το αυτοκίνητο σε 5 λεπτά θα είστε στα σύνορα Λευκωσίας-Λεμεσού, όπου θα δείτε σχετική πινακίδα και στρίψτε δεξιά στον ανηφορικό ασφαλτοστρωμένο δρόμο. Θα προχωρήσετε άλλα 5 λεπτά και ο δρόμος θα τελειώσει σε ένα εγκαταλελειμμένο στρατιωτικό φυλάκιο.Σταθμεύσετε το αυτοκίνητό εκεί και ξεκινήστε τον περίπατο με τα πόδια. Θα νομίσετε πως βρίσκετε την κορυφή της Γης. Με καθαρό ουρανό μπορείτε να παρατηρήσετε ολόκληρη τη Λευκωσία και τη Λεμεσό. Η απέραντη Γαλήνη θα σας συνεπάρει και όταν αντικρίσετε τα “Τεισιά της Μαδαρής” (φυσικά πέτρινα τείχη) θα διαπιστώσετε πως η φύση είναι ο καλύτερος γλύπτης και αρχιτέκτονας όλων των εποχών. Αν διαθέτετε ώρα περπατήστε το μονοπάτι των “Τεισιών”, (όπου υπάρχει σχετική πινακίδα), που πορεύεται περιμετρικά και τελειώνει κάτω από το πυροφυλάκιο που βρίσκεται σε υψόμετρο 1493 μέτρων.Στην πορεία θα δείτε Λατζιές που αφθονούν στη περιοχή, αντρουκλιές, πεμπερισιές, αγριοτριανταφυλιές και φυσικά τον Αόρατο της Μαδαρής, ένα από τα 4 είδη που υπάρχουν στην Κύπρο και που υπάρχει μόνο στη Μαδαρή.Αν αντέχετε ακόμη μετά από 1,5 ώρα πεζοπορίας, ανεβείτε στο πυροφυλάκιο. Η θέα θα σας αποζημιώσει. Δεν θα ξαναδείτε στη ζωή σας τίποτα παρόμοιο. Με πολύ-πολύ καλό καιρό και λίγη τύχη, χωρίς υγρασία και συννεφιές, ίσως και να δείτε τα πάντα μέχρι τα νότια παράλια της Τουρκίας.
Επιστρέψτε στο αυτοκίνητο σας από τον Αγροτικό δρόμο που περνά πάνω από το μονοπάτι (10 λεπτά με τα ποδιά) και επιτρέψτε στο χωριό ή πάρτε το δρόμο για Λεμεσό.
Κάθε φθινόπωρο τα χιλιάδες αμπέλια της Μαδαρής, κατακλύζονται από τους επίδοξους εραστές της, που συμμετέχουν στο συλλογικό πανηγύρι του τρύγου, απολαμβάνοντας τα νόστιμα σταφύλια της, που θεωρούνται τα καλύτερα επιτραπέζια Κυπριακά σταφύλια.
Παναγία του Άρακα
Τέσσερα χιλιόμετρα από τον Πολύστυπο, στο χωριό Λαγουδερά, βρίσκεται η εκκλησία της Παναγίας του Άρακα.Ο ναός αυτός ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο του μονόκλιτου ναού με τρούλο και κτίστηκε στα τέλη του 12ου αιώνα. Η εκκλησία τοιχογραφήθηκε το 1192 και έχει την πιο άρτια σειρά τοιχογραφιών της κυρίως Βυζαντινής περιόδου.Θα θαυμάσετε τον Παντοκράτορα που θα σας κοιτάξει με μια μεγάλη συμπάθεια και θα σας κάνει να νιώσετε μια απέραντη γαλήνη, θα νιώσετε κατάνυξη μπροστά στη σκηνή της Γέννησης και της Κοίμησης της Θεοτόκου, αλλά πραγματικά θα μείνετε εκστατικοί μπροστά στη μοναδικής ομορφιάς σύνθεση της Ανάληψης.Το μοναστήρι της Παναγίας του Άρακα συγκαταλέγεται στα δέκα βυζαντινά μνημεία της Κύπρου που ανήκουν στην Παγκόσμια Κληρονομιά (UNESCO).
Σταυρός του Αγιασμάτι
Ακόμη ένα μνημείο που συγκαταλέγεται στον κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς (UNESCO) και δεν είναι μακριά από τον Πολύστυπο. Η εκκλησία του Σταυρού του Αγιασμάτι είναι κτισμένη μέσα σ’ ένα καταπληκτικής ομορφιάς ορεινό τοπίο, κοντά στο χωριό Πλατανιστάσα και απέχει δέκα χιλιόμετρα από τον Πολύστυπο.Η εκκλησία αυτή ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο του ξυλόστεγου ναού και χτίστηκε το 1494, είναι δε γνωστή για την πιο άρτια σειρά τοιχογραφιών του 15ου αιώνα.Οι τοιχογραφίες της ανήκουν τεχνοτροπικά στη λεγόμενη κυπριακή σχολή που χαρακτηρίζεται από την αφελή απόδοση των μορφών, τα ζωηρά χρώματα, την απλοποιημένη πτυχολογία και τα πλούσια κοσμήματα.